حدود سه سال از سلطه طالبان بر افغانستان می‌گذرد و بار دیگر سازمان ملل متحد در دوحه میزبان گفت‌‌وگوی هیئت طالبان با نمایندگان ویژه کشورها در امور افغانستان است. در این نشست اکثریت مطلق مردم افغانستان و نمایندگانشان غایب‌اند اما در آن به روی طالبان باز است که درمقام تنها طرف با سازمان ملل و دیگر کشورها مذاکره کنند.  

نشست سوم دوحه درمورد افغانستان سی‌ام ژوئن با حضور نمایندگان ویژه بیش از ۲۵ کشور آغاز می‌شود. این در حالی است که نخستین نشست دوحه با حضور نمایندگان ویژه کشورها در امور افغانستان در مه ۲۰۲۳ برگزار شد و از طالبان برای شرکت در این نشست دعوت نشد. نشست دوم در فوریه سال جاری برگزار شد و سازمان ملل در این نشست از طالبان دعوت کرده بود، اما طالبان این درخواست را نپذیرفتند. طالبان تاکید کرده بودند که تنها آنها باید به‌نمایندگی از افغانستان در این نشست شرکت داشته باشند، اما این درخواست پذیرفته نشد، چراکه سازمان ملل از نمایندگان جامعه مدنی و رسانه‌‌های افغانستان نیز دعوت کرده بود.  

در نشست سوم دوحه، که یکشنبه برگزار می‌شود، نمایندگان زنان و جامعه مدنی افغانستان غایب اصلی‌اند. سازمان ملل متحد وعده داده است که پس از نشست با نمایندگان زنان افغانستان جلسه جداگانه‌ای بگذارد.  

در این نشست رهبری هیئت طالبان را ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی این گروه، برعهده خواهد داشت. گفته می‌شود که مجاهد روابط نزدیک با ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر این گروه، برقرار کرده است و برگزیده شدن او به‌عنوان رییس هئیت طالبان نمایانگر این است که سیاست خارجی طالبان در انحصار حلقه قدرت در قندهار و شخص ملا هبت‌الله قرار دارد.  

ذبیح‌الله مجاهد، شنبه ۹ تیر پیش از رفتن به دوحه در کنفرانسی خبری حاضر شد و گفت که رژیم طالبان می‌خواهد تعامل «مثبت و سازنده» با سازمان ملل متحد و کشورها داشته باشد. 

او گفت: «ما می‌خواهیم که موضوعات مربوط به تعامل مثبت و سازنده با افغانستان را هم با سازمان ملل و هم کشورهای جهان حل کنیم و مسیر واحد را به‌خاطر بهبود وضعیت اقتصادی و ثبات همه‌جانبه پیدا کنیم و این پالیسی (سیاست) امارت اسلامی افغانستان است.» 

ذبیح‌الله مجاهد ادعا کرد که رهبری هئیت طالبان در نشست دوحه برایش امتیاز تلقی نمی‌شود، بلکه هدف مشارکت کردن و دریافت پیام است. او گفت: «مدتی می‌شد که پیام‌های برخی از کشورها به‌ویژه کشورهای غربی به افغانستان در حالت سکتگی (تعلیق) قرار داشت، یک فرصت (پیش) آمد که پیام‌ها رسانده شود.» 

سخن‌گوی رژیم طالبان از جامعه جهانی خواست که برای بازسازی و تقویت اقتصادی افغانستان سهیم شوند و در این مورد هیچ مانعی وجود ندارد.  

سازمان ملل متحد گفت که هدف از برگزاری نشست دوحه به رسمیت شناختن و مشروعیت‌بخشی به رژیم طالبان نیست، بلکه هدف آن افزایش تعامل جامعه جهانی با طالبان و افغانستان است. پیشتر رزا اوتونبایوا، نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد درمورد افغانستان، گفته بود که در نشست دوحه به موضوعات حقوق بشر و حقوق زنان پرداخته نمی‌شود.

موضوعات این دور مذاکرات دوحه مبارزه با مواد مخدر، ارائه معیشت جایگزین برای تولیدکنندگان خشخاش، تغییرات آب و هوا و محیط زیست و بانکداری و تجارت است. احتمالا در حاشیه این نشست درمورد حقوق‌ بشر، آموزش دختران، و کار زنان نیز بحث شود. یکی از مواردی که در این نشست بحث خواهد شد انتصاب نماینده ویژه سازمان ملل متحد در امور افغانستان است که طالبان با آن به‌شدت مخالف‌اند. طالبان تاکید دارند که با وجود دفتر هیئت معاونت سازمان ملل متحد (یوناما) هیچ نیازی به گمارده شدن نماینده جدید برای افغانستان نیست. اما مخالفان طالبان تاکید دارند که یوناما ماموریت خود را متمرکز در درون افغانستان و دیدار با مقام‌های طالبان کرده است و نتوانسته و یا نخواسته که با مخالفان طالبان و اپوزسیون  گفت‌وگو کند.  

طالبان در جریان گفت‌وگو با کشورهای منطقه و جهان با کارت بازی مبارزه با تروریسم در تلاش برای امتیازطلبی‌اند و احتمالا در این دور نشست دوحه هم از جامعه جهانی بخواهند که برای پیکار با تروریسم با آنها همکاری کنند. این در حالی است که تحت حاکمیت طالبان گزارش‌های موثقی مبنی بر افزایش تهدید تروریسم ازجمله شبکه القاعده، شاخه خراسان دولت اسلامی (داعش) و دیگر گروه‌ها منتشر شده است.  

سازمان ملل متحد در دور اول و دوم نشست دوحه بر مواردی همچون تشکیل حکومت فراگیر، حقوق زنان و حقوق بشر تاکید می‌کرد، اما در نشست سوم، به درخواست طالبان، این موضوعات در محور گفت‌وگوها قرار ندارد. 

مخالفان سیاسی و نظامی طالبان در یک صف واحد قرار ندارند و این باعث شده است که در نشست‌های مهم بین‌المللی ازجمله دوحه نادیده گرفته شوند. طالبان هیچ اعتنایی به تشکیل حکومت برخواسته از رای مردم و فراگیر با حضور نمایندگان همه اقوام ساکن افغانستان ندارند و در مقابل مخالفان طالبان هم جغرافیا در اختیار ندارند که خواسته‌های‌شان را به طالبان و جامعه جهانی از موضع قدرت مطرح کنند.  

رژیم طالبان، با وجو افزایش عوایدشان از استخراج بی‎‌رویه معادن و گردآوری سرمایه فراوان، اینک می‌خواهند که در نشست دوحه توجه جهانی را به بهبود وضعیت اقتصادی افغانستان ازجمله حمایت از سیستم بانکداری و بازرگانی جلب کنند. این در حالی است که درمورد دسترسی طالبان به منابع کمک‌های خارجی و قرار گرفتن بخشی از این کمک‌ها در اختیار آنان نگرانی جدی وجود دارد.  

طالبان در نتیجه گفت‌وگوهای فشرده با ایالات متحده آمریکا در فوریه ۲۰۲۰ توانستند توافقنامه دوحه را امضا کنند که جدول زمانی برای خروج از افغانستان را مشخص می‌کرد. براساس همین توافقنامه بود که حمایت مالی و نظامی واشینگتن از نظامیان افغان‌ افزایش یافت و در سایه آن بود که طالبان حمله‌ها‌ی‌شان به این نظامیان را تشدید کردند. برخی از شهروندان ساکن افغانستان معتقدند که برگزاری نشست دوحه با حضور طالبان با هدف تامین خواسته‌های طالبان صورت می‌گیرد.